Gustav Klimt, de Baby, 1918
Het is zijn laatste werk, het stond nog op de ezel toen hij ziek werd, een ziekte die hem uiteindelijk fataal werd want in februari 1918 blies hij zijn laatste adem uit. Hij heeft dit schilderij niet meer kunnen voltooien. Toch vind ik die onvoltooidheid juist mooi en symbolisch: de baby, het kind, de toekomst, nog ongeschreven, nog in te vullen…..
Hoe kwetsbaar ook, zo’n klein koppie dat boven al die doeken uitsteekt. En toch ook heel authentiek, een eigen persoonlijkheid die met open ogen de wijde wereld inkijkt. Hoe anders kan het lopen als mensen menen het beste met kinderen voor te hebben en hun eigen pijn/ego-stuk niet onder ogen willen of kunnen komen. Wanneer er aan het kind voorbij gegaan wordt en eigen processen over het hoofd van een kind worden uitgewerkt. Het kind kan behoorlijk getraumatiseerd raken, soms niet direct zichtbaar aan de buitenkant, maar het laat wel degelijk een diep litteken achter op de ziel van het kind. Ik zie het om me heen gebeuren, ik zie kinderen lijden terwijl dat niet nodig is. Daarom wordt het tijd in beweging te komen en te gaan staan voor kinderen. Jouw kind, mijn kind, onze kinderen. Kinderen zijn immers de toekomst en die kunnen we toch niet kapot laten maken?
Klimt heeft zijn schilderij niet kunnen voltooien, het kind moet ook zijn/haar eigen pad kunnen bewandelen en kleur geven aan zijn/haar eigen leven. Uiteraard zonder opgezadeld te worden met pijnstukken van anderen.
Terug naar een egalitaire samenleving zou een uitkomst kunnen bieden. Echter, wat niet bekend is, kan ook niet tot voorbeeld dienen. In aanvang waren er slechts egalitaire culturen, samenlevingen die in balans leefden met de wereld om hen heen en waar mensen vanuit hun eigen potentieel een bijdrage leverden aan het in stand houden van de samenleving. De kennis omtrent deze culturen wordt niet doorgegeven en dat is een groot gemis. Dat bleek wel weer overduidelijk toen mijn oudste zoon vorig jaar terugkwam van een week schoolkamp. Het thema was de prehistorie en ze hadden zelfs grotschilderingen gemaakt vertelde hij trots. Met verbazing hoorde ik dat ze ook een stammenstrijd hadden nagespeeld met de klas. Nu lijkt dit misschien op het eerste gezicht tamelijk onschuldig, maar als je er dieper over nadenkt, is het dat absoluut niet. De kinderen krijgen een totaal verkeerde inprenting mee van een tijdperk dat helemaal geen stammenstrijd kende. Bovendien worden strijd, oorlog en geweld als een natuurlijk menselijk handelen doorgegeven. De kinderen leren nu dat strijd voeren normaal is terwijl ze hadden moeten leren dat de mensen in de oude steentijd in balans met elkaar samenleefden. Ik ben ervan overtuigd dat de kennis van egalitaire culturen ons kan inspireren tot een toekomst in balans, waarbij kinderen zich kunnen ontwikkelen tot zelfverzekerde en authentieke volwassenen.
Gustav Klimt was bekend met egalitaire culturen, hij leefde van 1862 tot 1918 in Wenen, destijds de hoofdstad van de Habsburgse Donau-monarchie waar keizer Franz Joseph resideerde. Archeologische opgravingen die gedaan werden langs de Donau (van Oostenrijk tot de Zwarte Zee) werden ondergebracht in het Naturhistorisches Museum Wien. In Klimts schilderijen zijn de cyclische patronen van het keramiek van de Donau cultuur (5000 – 3500 v. Chr.) terug te vinden. Hij leefde zelf ook op een egalitaire wijze, is nooit getrouwd en al zijn vrouwen gingen in harmonie met elkaar om. Toen hij stierf, had hij bij 14 verschillende vrouwen een kind. Klimt wist het al: kinderen zijn de toekomst.
Totdat onze samenleving weer in balans is, lijkt het mij heel zinvol om kinderen te helpen om bij zichzelf te blijven, in hun eigen kracht te blijven staan. Hoe? Door te beginnen ze vooral te leren vertrouwen op hun eigen innerlijke stem en niet teveel druk te leggen op wat allemaal ‘moet’ in onze prestatiemaatschappij. Laat het kind maar kind zijn……
© Karin Haanappel, 2 maart 2013